«Γ@μώ το φελέκι μου»… Προσφιλής αντρική (κυρίως) βλαστήμια. Τι είναι όμως το φελέκι, που το βλαστημάμε σε στιγμές εκνευρισμού, απογοήτευσης κλπ.;
Το φελέκι είναι η τύχη μας. Επομένως, όταν το μελετάμε, βλαστημάμε την τύχη μας…
Κατά το λεξικό του Μπαμπινιώτη, η λέξη φελέκι έχει τούρκικη προέλευση (felek) και σημαίνει τύχη. Όμως έχει τις ρίζες της στο αραβικό falak, που σημαίνει ουράνια σφαίρα.
Φελέκι και Τροχός της τύχης
Όπως αναφέρει ο Νίκος Σαραντάκος σε σχετικό άρθρο του, η έννοια της τύχης αναπτύχθηκε δευτερογενώς, μέσω της αστρολογίας.
Επίσης, στο ίδιο άρθρο σημειώνει και άλλα ενδιαφέροντα για το φελέκι:
Στο διήγημά του «Ο ξεπεσμένος δερβίσης» ο άγιος Παπαδιαμάντης βάζει τον ήρωα του διηγήματος να επαναλαμβάνει κάθε τόσο «Μπου ντουνιά τσαρκ φιλέκ», που το μεταφράζει μέσα στο διήγημα: «Αυτός ο κόσμος είναι σφαίρα και γυρίζει».
Η παροιμία έχει και δεύτερο μισό, που περιλαμβάνεται στο ίδιο διήγημα: «Ασκ ολσούν τσιβιρινέκ» και που ο Παπαδιαμάντης το μεταφράζει «Χαρά σ’ εκείνον που ξέρει να τον γυρίζει».
Στο γλωσσάρι της κριτικής έκδοσης των Απάντων (επιμ. ΝΔ Τριανταφυλλόπουλου) υποδεικνύεται η σωστή μορφή της τουρκικής παροιμίας: «Αυτός ο κόσμος είναι τροχός της τύχης, καλότυχος όποιος ξέρει να τον γυρίζει».
Τσαρκ είναι ο τροχός – η τηλεοπτική εκπομπή Τροχός της τύχης (Wheel of Fortune) έχει στα τουρκικά τον τίτλο Τσαρκ φιλέκ.