Ποια τα νέα μέτρα λιτότητας που φέρνει ο προϋπολογισμός 2016;
Χωρίς απώλειες για την μειωμένη κυβερνητική πλειοψηφία πέρασε από τη Βουλή ο προϋπολογισμός του 2016, σε μία ψηφοφορία όπου τηρήθηκαν αυστηρά οι κομματικές γραμμές.
Υπέρ του προϋπολογισμού ψήφισαν όλοι οι 153 βουλευτές της συμπολίτευσης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Αντίθετα, ο προϋπολογισμός 2016απορρίφθηκε από όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης, με 145 βουλευτές να ψηφίζουν κατά.
Απόντες από την ονομαστική ψηφοφορία ήταν ο ανεξάρτητος βουλευτής Νίκος Νικολόπουλος και ο βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας, Γιώργος Βαγιώνας, οι οποίοι δήλωσαν με επιστολές τους την πρόθεσή τους να καταψηφίσουν τον προϋπολογισμό, αν ήταν παρόντες. Οι επιστολικές ψήφοι δεν προσμετρήθηκαν στο αποτέλεσμα, καθώς οι βουλευτές δεν απουσίαζαν σε αποστολή της Βουλής.
Μιλώντας πριν την ψηφοφορία, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας υπεραμύνθηκε των δημοσιονομικών επιλογών της κυβέρνησης και κατηγόρησε την αντιπολίτευση πως επιχειρεί να στήσει ένα «σκηνικό αποκάλυψης» τόσο για τον προϋπολογισμό 2016όσο και για την προσφυγική κρίση.
Ο κ. Τσίπρας ουσιαστικά υπενθύμισε σε όλα τα κόμματα τις εκλογικές νίκες του ΣΥΡΙΖΑ και κάλεσε ειρωνικά τη Νέα Δημοκρατία να σταματήσει να περιμένει από μέρα σε μέρα την πτώση της κυβέρνησης. «Όσοι μας πολέμησαν έχασαν πανηγυρικά», είπε, προσθέτοντας δηκτικά προς τα έδρανα της ΝΔ: «Είναι πολλά τέσσερα χρόνια, θα κουραστείτε».
Σκληρή κριτική στον κ. Τσίπρα και γενικότερα στην κυβέρνηση άσκησε ο μεταβατικός πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας Γιάννης Πλακιωτάκης, ο οποίος κατηγόρησε τον ΣΥΡΙΖΑ για «απάτη», καθώς έρχεται σε αντίθεση με όλες τις προεκλογικές εξαγγελίες, ενώ κάλεσε την κυβέρνηση να ετοιμάσει την «απολογία» της.
Ο κ. Πλακιωτάκης ζήτησε τον λόγο και μετά την ομιλία του πρωθυπουργού, όμως το αίτημά του δεν έγινε δεκτό από το προεδρείο της Ολομέλειας. Σε ανακοίνωση που εξέδωσε, απαντώντας στις κατηγορίες του κ. Τσίπρα περί ανεύθυνης αντιπολίτευσης, ο προσωρινός πρόεδρος της ΝΔ σχολιάζει πως η κυβέρνηση «βρίσκεται σε παράκρουση» κάτι που αποδίδει ειρωνικά στην «πολύ Πεντοζάλη».
Το θέμα που βρέθηκε στις ομιλίες όλων των αρχηγών ήταν τα σενάρια περί συναίνεσης, με τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης να απορρίπτουν κάθε ενδεχόμενο συνεννόησης με ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ και τον κ. Τσίπρα να απαντά πως η Κουμουνδούρου έδωσε και κέρδισε πολλές μάχες μόνη της.
Ο Βασίλης Λεβέντης από την Ένωση Κεντρώων κάλεσε τον πρωθυπουργό να ζητήσει τη συγκρότηση οικουμενικής κυβέρνησης, παραμένοντας στην εξουσία αλλά αναθέτοντας σε τεχνοκράτες τα υπουργικά χαρτοφυλάκια. Η ιδέα της οικουμενικής απορρίφθηκε κάθετα τόσο από τον κ. Τσίπρα όσο και από τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Γιάννη Δραγασάκη, ο οποίος τη χαρακτήρισε μάλιστα ως πρόταση «οικουμενικής συγκάλυψης» των σχέσεων που θέλει να σπάσει ο ΣΥΡΙΖΑ.
Μόνο με προϋπολογισμό βομβαρδισμένης χώρας μπορεί να συγκριθεί ο νέος κρατικός προϋπολογισμός του 2016.
Αν συγκρίνει κανείς τον προϋπολογισμό με το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα 2015-2018 που ψηφίστηκε το 2014 διαπιστώνει κανείς ότι στη διετία 2015-2016… λείπουν από την ελληνική οικονομία 30 δισεκατομμύρια ευρώ!
Ενώ το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα 2015-2018 προέβλεπε για το 2016 ότι το ΑΕΠ της χώρας θα έφτανε στα 197 δισεκατομμύρια ευρώ (με τα γνωστά ως τότε μέτρα αλλά χωρίς το e-mail Χαρδούβελη) , ο νέος προϋπολογισμός το εκτιμά πλέον σε μόλις 173 δισ. ευρώ, δηλαδή 24 δισ. λιγότερα που θα λείψουν από την αγορά και τα νοικοκυριά.
Σε αυτά, πρέπει να προστεθούν και τα πρόσθετα μέτρα 5,7 δισ. της διετίας 2015-2016, που αποτυπώνονται στο νέο προϋπολογισμό. Μόνον για το 2016, ο νέος κρατικός προϋπολογισμός προβλέπει, σε σχέση με το 2015, 2 δισ. πρόσθετες περικοπές και 2,2 δισ. πρόσθετους φόρους.
Εξ αυτών, το μεγαλύτερο μέρος αφορά μέτρα που ψηφίστηκαν ή θα ψηφιστούν τις επόμενες μέρες για επιπλέον φορολόγηση νοικοκυριών και επιχειρήσεων, όπως:
– νέα αύξηση των συντελεστών ΦΠΑ στα νησιά.
– αύξηση των συντελεστών του φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων.
– αύξηση των συντελεστών της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης.
– αύξηση των συντελεστών του φόρου ασφαλίστρων.
– αύξηση των συντελεστών φορολόγησης του εισοδήματος από ενοίκια.
– κατάργηση της έκπτωσης εφάπαξ πληρωμής φόρου εισοδήματος.
– κατάργηση απαλλαγών από τον ΕΝΦΙΑ.
– σταδιακή κατάργηση της επιστροφής του ειδικού φόρου κατανάλωσης στο πετρέλαιο για αγροτική χρήση.
– αύξηση των συντελεστών του φόρου εισοδήματος στους αγρότες.
Και έπεται συνέχεια με το νέο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα (2016-2019) που θα κατατεθεί τις επόμενες ημέρες στη Βουλή, και ενώ παραμένουν και «απροσδιόριστα» μέτρα ύψους τουλάχιστον 1 δισ. (και έως 3 δισ.) για να εξειδικευτούν και να ψηφιστούν, με ορίζοντα το 2017-2018.
Σύμφωνα με τις προβλέψεις του τελικού σχεδίου του νέου προϋπολογισμού 2016, όλοι σχεδόν οι φορολογούμενοι θα επιβαρυνθούν, κατ’ αρχήν, με επιπλέον 883 εκατ. ευρώ από τις ανατιμήσεις σε εκατοντάδες προϊόντα και υπηρεσίες που θα εξακολουθεί να προκαλεί σε όλη τη διάρκεια του 2016 η εφαρμογή των αυξημένων συντελεστών ΦΠΑ, οι οποίοι τέθηκαν σε ισχύ από το Ιούλιο του 2015.
Επιπλέον, το επόμενο έτος, πάνω από 2.000.000 επιχειρήσεις, ελεύθεροι επαγγελματίες, αγρότες και ιδιοκτήτες ενοικιαζόμενων ακινήτων θα κληθούν να καταβάλουν επιπλέον φόρους 795 εκατ. ευρώ για τα εισοδήματά τους, λόγω αυξήσεων στους συντελεστές της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης, της προκαταβολής φόρου και του κύριου φόρου εισοδήματος.
Αναλυτικότερα:
1. Η αύξηση του ΦΠΑ από το 13% στο 23%, η οποία επιβλήθηκε από τις 20 Ιουλίου 2015 σε πλήθος αγαθών και υπηρεσιών αναμένεται να αποδώσει στα δημόσια ταμεία επιπλέον έσοδα ύψους 883 εκατ. ευρώ το 2016, καθώς θα ισχύσει για ολόκληρο το επόμενο έτος, ενώ φέτος εφαρμόζεται μόνο για χρονικό διάστημα 5 μηνών και 10 ημερών (από 20/7 έως 31/12).
2. Το 2016 αναμένονται πρόσθετα έσοδα:
· 314 εκατ. ευρώ από την αναμόρφωση των συντελεστών της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης. Το ποσό αυτό προβλέπεται να εισπραχθεί κυρίως με την εφαρμογή των αυξημένων συντελεστών ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης οι οποίοι νομοθετήθηκαν από το καλοκαίρι του 2015 στα ετήσια εισοδήματα άνω των 30.000 ευρώ.
· 157 εκατ. ευρώ από την αύξηση της προκαταβολής φόρου εισοδήματος για τις ατομικές και λοιπές μικρομεσαίες επιχειρήσεις, τους ελεύθερους επαγγελματίες και τους αγρότες. Ο συντελεστής της προκαταβολής φόρου θα ανέβει από το 55% στο 75% του κύριου φόρου εισοδήματος για όλες τις ατομικές επιχειρήσεις, τους ελεύθερους επαγγελματίες, τους αγρότες, τις ομόρρυθμες και ετερόρρυθμες εταιρίες που τηρούν βιβλία απλογραφικά.
· 324 εκατ. ευρώ από τις αυξήσεις των συντελεστών φορολογίας εισοδήματος για τα ενοίκια, τα αγροτικά εισοδήματα και τα κέρδη των εταιριών.
· Για τα ενοίκια αναμένεται να καθιερωθεί νέα κλίμακα φορολογίας εισοδήματος στην οποία οι συντελεστές 11% (για ετήσια ποσά μέχρι 12.000 ευρώ) και 33% (για τα πέραν των 12.000 ευρώ ετήσια ποσά) θα είναι αυξημένοι. Το αποτέλεσμα θα είναι εκατοντάδες χιλιάδες ιδιοκτήτες ενοικιαζόμενων ακινήτων να υποχρεωθούν να πληρώσουν επιπλέον φόρους 142 εκατ. ευρώ.
· Για τα αγροτικά εισοδήματα, η ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών αποφάσισε να προωθήσει νωρίτερα, από το 2016 την αύξηση του συντελεστή φορολογίας εισοδήματος από το 13% στο 20%. Το μέτρο περιλαμβάνεται στον κατάλογο των δημοσιονομικών παρεμβάσεων του νέου προϋπολογισμού και εκτιμάται ότι θα επιβαρύνει τους περίπου 500.000 αγρότες με επιπλέον φόρους ύψους 32 εκατ. ευρώ.
· Για τα κέρδη των ανωνύμων εταιριών, των εταιριών περιορισμένης ευθύνης και των λοιπών νομικών προσώπων προβλέπεται αύξηση του συντελεστή φορολόγησης από το 26% στο 29%, με συνέπεια την επιπλέον επιβάρυνσή τους με φόρους 150 εκατ. ευρώ στο επόμενο έτος.
3. Επιπλέον, το 2016 προβλέπονται πρόσθετα έσοδα 150 εκατ. ευρώ από την αναθεώρηση της φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων. Το υπουργείο Οικονομικών σχεδιάζει την εξομοίωση των φορολογικών συντελεστών σε όλες τις κλίμακες φορολόγησης των διαφορετικών πηγών εισοδήματος και την μεταφορά των φορολογικών επιβαρύνσεων από τα χαμηλά στα μεσαία και στα υψηλά εισοδηματικά κλιμάκια. Εναλλακτικά εξετάζει την εφαρμογή ενιαίας φορολογικής κλίμακας για όλες ή για ορισμένες κατηγορίες εισοδημάτων.
4. Περίπου 367 εκατ. ευρώ πρόσθετα έσοδα θα προκύψουν επίσης από τα ακόλουθα μέτρα:
· Επιβολή ειδικού τέλους, ανά στήλη, κάθε παιγνίου του ΟΠΑΠ. Το μέτρο προβλέπεται ότι θα αποδώσει 190 εκατ. ευρώ, καθώς οι δανειστές δεν αποδέχθηκαν την αρχική υπεραισιόδοξη πρόβλεψη της ηγεσίας του υπουργείου Οικονομικών ότι θα απέδιδε 350-450 εκατ. ευρώ!
· Αύξηση συντελεστών στο φόρο πολυτελούς διαβίωσης κατά 30%, που εφαρμόζεται ήδη από το 2015.
· Αύξηση συντελεστών στο φόρο ασφαλίστρων.
· Κατάργηση ορισμένων απαλλαγών από την πληρωμή ΕΝΦΙΑ.
· Παροχή κινήτρων για την αντιμετώπιση της αποχής από τον περιοδικό τεχνικό έλεγχο οχημάτων από τα Κ.Τ.Ε.Ο.
· Κατάργηση επιστροφής του ΕΦΚ στο πετρέλαιο για αγροτική χρήση.
· Ενεργοποίηση φορολόγησης επί των τηλεοπτικών διαφημίσεων
· Παροχή κινήτρων για την αντιμετώπιση του φαινομένου των ανασφάλιστων οχημάτων.
-Λοιπές μικροπαρεμβάσεις.
Στο σκέλος των δαπανών, 1,4 δισ. ευρώ (επιπλέον του 2015) προβλέπεται να εξοικονομηθεί από περικοπές στις συντάξεις, αυξήσεις στις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης και μειώσεις στις παροχές των ασφαλιστικών ταμείων.
Από τις αμυντικές δαπάνες προβλέπεται να περικοπούν 400 εκατ. ευρώ, από τα επιδόματα θέρμανσης 105 εκατ. ευρώ, ενώ άλλα 89 εκατ. ευρώ εκτιμάται ότι θα εξοικονομηθούν από λοιπές μικροπαρεμβάσεις.
Τι θα αλλάξει στα μισθολόγια του Δημοσίου
Στην εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού 2016καταγράφονται οι βασικές κατευθύνσεις των αλλαγών στα μισθολόγια του Δημοσίου. Σύμφωνα με τα όσα επισημαίνονται:
· Η μεταρρύθμιση του υφιστάμενου μισθολογίου των πολιτικών δημοσίων υπαλλήλων θα γίνει με δημοσιονομικά ουδέτερο τρόπο και με στόχο την «αποσυμπίεση» της μισθολογικής κατανομής σε ολόκληρο το μισθολογικό φάσμα και την ταυτόχρονη σύνδεσή της με τις δεξιότητες, τις επιδόσεις, τα καθήκοντα και τη θέση του κάθε υπαλλήλου.
· Στο νέο σύστημα αμοιβών που σχεδιάζεται για τους πολιτικούς δημοσίους υπαλλήλους θα προβλέπεται η αποσύνδεση του βαθμού από το μισθολογικό κλιμάκιο (ΜΚ) του υπαλλήλου. Η μισθολογική κατάταξη των υπαλλήλων θα πραγματοποιείται ανάλογα με την κατηγορίας εκπαίδευσής τους και η ένταξή τους στα οικεία ΜΚ θα καθορίζεται ανάλογα με τον χρόνο υπηρεσίας και τα τυπικά προσόντα ή την κατοχή θέσης ευθύνης.
· Προκειμένου να επιτευχθεί μεγαλύτερη «αποσυμπίεση» σε όλο το μισθολογικό φάσμα, η μισθολογική εξέλιξη θα συντελείται με διαφορετικό τρόπο στις υπάρχουσες κατηγορίες των υπαλλήλων, θα ενισχυθούν τα επιδόματα θέσης ευθύνης και θα διασυνδεθεί ένα μέρος των αποδοχών του κάθε υπαλλήλου με την περιγραφή των καθηκόντων της θέσης εργασίας του.
ια το 2016 σχεδιάζεται η αναμόρφωση των ειδικών μισθολογίων με στόχο τον εξορθολογισμό τους και τον περιορισμό του συνολικού αριθμού τους. Στο πλαίσιο αυτό θα συγχωνευτούν τα ειδικά μισθολόγια που αφορούν επαγγελματικές κατηγορίες με απολύτως παρεμφερή δραστηριότητα ή θα καταργηθούν και θα ενταχθούν στο ενιαίο μισθολόγιο των πολιτικών υπαλλήλων κατηγορίες λειτουργών του Δημοσίου με δομή μισθολογίου όμοια προς εκείνη του ενιαίου. Η αναμόρφωση αφορά στην άρση τυχόν στοιχείων στρέβλωσης που εμφανίζει κάθε μισθολόγιο αλλά και στην αναδιοργάνωση της δομής των ειδικών μισθολογίων εσόδων όπου απαιτείται.
Χρέος – ΑΕΠ
Σύμφωνα με τον προϋπολογισμό 2016, το χρέος της γενικής κυβέρνησης θα αυξηθεί το 2016 κατά 11,1 δισ. ευρώ (!) λόγω της επιβάρυνσης που προκαλεί η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, αν και, όπως όλα δείχνουν, η συμμετοχή του κράτους στις τέσσερις συστημικές θα είναι πολύ χαμηλότερη των 10 δισ. ευρώ που έχει προϋπολογιστεί.
Το χρέος προβλέπεται να φθάσει στα 327,6 δισ. ευρώ από 316,5 δισ. ευρώ φέτος. Την ίδια στιγμή, στα 7,8 δισ. ευρώ διαμορφώνονται οι καθαρές ανάγκες δανεισμού, λόγω της κάλυψης ταμειακού ελλείμματος 2,2 δισ. ευρώ και των αναγκών εξόφλησης 5,5 δισ. ευρώ χρεών του κράτους προς ιδιώτες.
Όσο για το ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές, από τα 177,55 δισ. ευρώ το 2014 υποχωρεί –παρά τη μηδενική μεταβολή– λόγω αποπληθωρισμού στα 175,65 δισ. ευρώ φέτος και στα 174,4 δισ. ευρώ το 2016.