Η ζέστη μας επηρεάζει όλους, όπου κι αν βρισκόμαστε, ό,τι κι αν κάνουμε, όμως πώς ακριβώς συμβαίνει αυτό και γιατί;..
Σε αντίθεση με ό,τι νομίζουμε, το κλειδί δεν είναι η εξωτερική περιβαλλοντική θερμοκρασία αυτή καθ’ εαυτήν αλλά ο τρόπος με τον οποίο επηρεάζει την εσωτερική θερμοκρασία του σώματός μας.
Οπως εξηγεί ο παθολόγος Γεράσιμος Καρούσος, διευθυντής της Παθολογικής Κλινικής του Ιατρικού Ψυχικού, οι σωματικές λειτουργίες εξαρτώνται από την καλή κυκλοφορία του αίματος και πολλές χημικές διεργασίες είναι αποδοτικότερες όταν η σωματική θερμοκρασία είναι περίπου 37 βαθμοί Κελσίου. Ετσι, ο οργανισμός χρησιμοποιεί διάφορους φυσικούς μηχανισμούς για να διατηρεί αυτήν τη «φυσιολογική» θερμοκρασία.
«Η κύρια πηγή της θερμότητας που μπορεί να μας εξαντλήσει μια καλοκαιρινή μέρα είναι το ίδιο το σώμα μας» λέει ο δρ Καρούσος. «Τα τρία τέταρτα της ενέργειας που χρησιμοποιούμε με κάθε κίνηση μετατρέπονται σε θερμότητα και μόνο το ένα τέταρτο σε κίνηση. Οταν λοιπόν το σώμα είναι δραστήριο, συνήθως παράγει περισσότερη θερμότητα απ’ όση χρειάζεται και έτσι πρέπει να αποβάλει ένα μέρος της».
Πώς αποβάλλουμε θερμότητα
Οσο περισσότερο κινείται κανείς τόσο ταχύτερα παράγει θερμότητα και τόσο μεγαλύτερη είναι η ανάγκη του οργανισμού να απαλλαγεί από την περίσσειά της. Οταν όμως η περιβαλλοντική θερμοκρασία είναι υψηλή και κυρίως όταν η ζέστη συνυπάρχει με υψηλά επίπεδα υγρασίας, επιβραδύνεται η αποβολή θερμότητας στο περιβάλλον.
Πώς γίνεται αυτή; Καταρχάς με επιτάχυνση του καρδιακού παλμού και διαστολή των αιμοφόρων αγγείων στις εξωτερικές στιβάδες του δέρματος, ούτως ώστε να αποβληθεί αμέσως μέσω του αίματος η περίσσεια θερμότητας.
Αν η περιττή θερμότητα δεν αποβληθεί αρκετά γρήγορα με τον τρόπο αυτό, ενεργοποιούνται οι ιδρωτοποιοί αδένες οι οποίοι έλκουν νερό από το αίμα για να δημιουργήσουν τον ιδρώτα που θα μεταφέρει θερμότητα μέσω των πόρων του δέρματος στην επιφάνειά του, όπου και θα εξατμιστεί για να αποβάλει την θερμότητα που περιέχει.
Η αναπλήρωση υγρών
Καθώς όμως κατευθύνεται περισσότερο αίμα προς την επιφάνεια του δέρματος για να δροσιστεί το εσωτερικό του σώματος, μειώνονται οι ποσότητές του που είναι διαθέσιμες για τους μυς, τον εγκέφαλο και άλλα εσωτερικά όργανα. Επιπλέον, η παρατεταμένη εφίδρωση έλκει πολύ νερό από το αίμα, ελαττώνοντας την ικανότητά του να παρέχει στα όργανα και τους ιστούς θρεπτικά συστατικά, να απομακρύνει τα άχρηστα υποπροϊόντα του μεταβολισμού αλλά και να εξακολουθήσει να δροσίζει το σώμα.
Στην πραγματικότητα «μπορεί εύκολα να χάσει κάποιος 950 ml νερού με μία ώρα σκληρής δουλειάς στη ζέστη ή 700 ml ανά μία ώρα ηπιότερης δουλειάς», εξηγεί ο δρ Καρούσος.
Εάν το σώμα εξακολουθήσει να χάνει υγρά χωρίς να αναπληρώνονται, είναι πιθανό να αρχίσει το άτομο να εκδηλώνει συμπτώματα που υποδηλώνουν ανάπτυξη θερμικού νοσήματος, συνεχίζει.
Τέτοια συμπτώματα είναι γενικευμένη δυσφορία, απώλεια αντοχής και συντονισμού των κινήσεων, αδυναμία, μειωμένη ικανότητα πνευματικής συγκέντρωσης, οξυθυμία, μυϊκοί πόνοι και κράμπες, θολωμένη όραση, κεφαλαλγία, ίλιγγος, ναυτία κ.λπ., τα οποία όχι μόνο από μόνα τους είναι ανησυχητικά, αλλά αυξάνουν κιόλας τον κίνδυνο ατυχήματος.
Τι να κάνετε
Ο καλύτερος τρόπος πρόληψης αυτών των προβλημάτων είναι η σταθερή, συνεχής αναπλήρωση των υγρών που χάνονται με την εφίδρωση. Ενας πολύ καλός ρυθμός αναπλήρωσης είναι η κατανάλωση μικρών ποσοτήτων υγρού (λ.χ. σχεδόν ένα ποτήρι δροσερό νερό) κάθε 15 λεπτά για κάποιον που είναι δραστήριος στη ζέστη και ιδρώνει πολύ.
Ανεξαρτήτως δραστηριότητας, αυτό που δεν πρέπει να κάνετε είναι να βασίζεστε στη δίψα σας για να πιείτε νερό. «Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν νιώθουν δίψα αν δεν χάσουν το 2% των υγρών από το σώμα τους και σε αυτό το επίπεδο έχουν ήδη ήπια αφυδάτωση», προειδοποιεί ο δρ Καρούσος.
Φροντίστε, λοιπόν, να πίνετε συχνά νερό, διότι αν η αφυδάτωση φθάσει στο 8% του σωματικού βάρους, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος θερμοπληξίας – μιας εξαιρετικά απειλητικής κατάστασης κατά την οποία ο οργανισμός δεν μπορεί πια να ρυθμίσει την εσωτερική θερμοκρασία του.