Αυτό που έγινε στις 21 Νοεμβρίου του 1973 στο Εθνικό Στάδιο του Σαντιάγο δεν μπορεί κανείς να το πει ποδοσφαιρικό αγώνα. Για εκείνη την ημέρα ήταν προγραμματισμένος ο δεύτερος αγώνας μπαράζ ανάμεσα στη Σοβιετική Ένωση και την Χιλή με έπαθλο τη συμμετοχή στον τελικό γύρο του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1974.
Στις 21 Νοεμβρίου λοιπόν, οι χιλιανοί ποδοσφαιριστές παρατάχθηκαν στο γήπεδο και -μετά την ακρόαση του εθνικού ύμνου- χαιρέτησαν όσους οπαδούς είχαν βρεθεί στις κερκίδες. Κατόπιν ξεκίνησαν από τη σέντρα, έκαναν κάποιες πασούλες και έβαλαν το πιο εύκολο αλλά και ντροπιαστικό γκολ στην ιστορία των γηπέδων. Ο λόγος; Οι Σοβιετικοί δεν ήταν εκεί!
Το γκολ στο άδειο τέρμα σφράγισε την πρόκριση της Χιλής στο Μουντιάλ, και η ιστορία πίσω από την «αναμέτρηση» επιβεβαιώνει ακόμα μια φορά τη στενή σχέση ανάμεσα στο δημοφιλέστερο άθλημα και την πολιτική.
Ο ουρουγουανός συγγραφέας Eduardo Galeano περιέγραψε με τον καλύτερο τρόπο το ματς λέγοντας :«Ήταν το πιο άθλιο ματς στην ιστορία του ποδοσφαίρου» και ο μέσος της Χιλής, Carlos Caszely, συμπλήρωσε πως επρόκειτο για εθνική ντροπή.
Εθνικό Στάδιο του Σαντιάγο
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Τον Σεπτέμβριο του 1973, με τον λαό στον δρόμο να καλεί σε μεταρρυθμίσεις, ο αρχιστράτηγος Πινοσέτ εκμεταλλεύεται την κατάσταση και κάνει κίνηση για την υφαρπαγή της εξουσίας. Από τις 11 Σεπτεμβρίου του 1973, η Χιλή βρίσκεται υπό τις διαταγές του Πινοσέτ, ο οποίος με τη στήριξη των ΗΠΑ ανέτρεψε τη δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση Αλιέντε.
Από τις πρώτες κινήσεις του ήταν η συμμετοχή στην επιχείρηση «Κόνδορας», το κοινό σχέδιο δηλαδή των καθεστώτων της Αργεντινής, Βραζιλίας, Βολιβίας, Παραγουάης, Ουρουγουάης και τελευταίας της Χιλής να απαλλαγούν από αριστερούς αντιφρονούντες.
Οι εκτιμήσεις του Λατινοαμερικάνικου Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Latin American Institute on Mental Health and Human Rights) κάνουν λόγο για 200.000 άτομα που υπέφεραν από δολοφονίες, βασανιστήρια και εξορίες.
Στο Εθνικό Στάδιο του Σαντιάγο μεταφέρονται χιλιάδες συλληφθέντες και το γήπεδο μετατρέπεται σε κολαστήριο για τους αριστερούς, πολλοί από τους οποίους θα εκτελεστούν. Οι φωτογραφίες από την κατάσταση που επικρατούσε στο γήπεδο κάνουν το γύρο του κόσμου και η ΕΣΣΔ εκφράζει αμφιβολίες για τη διεξαγωγή του επαναληπτικού αγώνα για τα προκριματικά μέσα στο «βουτηγμένο στο αίμα» στάδιο.
Η χούντα του Πινοσέτ αρνείται πεισματικά να αλλάξει τον τόπο διεξαγωγής του επαναληπτικού αγώνα, ενώ από τη μεριά της, η FIFA στέλνει δικούς της επιθεωρητές στο στάδιο.
Οι άνθρωποι της Διεθνούς Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας δεν βρίσκουν κάτι ύποπτο, παρόλο που σύμφωνα με μαρτυρίες, στους χώρους του σταδίου βρίσκονταν βασανισμένοι συλληφθέντες.
Ειδικότερα, ο δημοσιογράφος Lev Filatov είχε γράψει στο εβδομαδιαίο «Football-Hockey»: «Την ημέρα που η αντιπροσωπεία της FIFA έφτασε στο Σαντιάγκο, το στάδιο χρησιμοποιούταν ακόμα ως στρατόπεδο συγκέντρωσης. Ωστόσο, η αντιπροσωπεία πήρε εγγυήσεις από την χούντα ότι το ματς θα διεξαχθεί υπό κανονικές συνθήκες».
Η απόφαση της Ομοσπονδίας εξόργισε ακόμα περισσότερο τη Σοβιετική Ένωση που ήθελε ο αγώνας να γίνει σε ουδέτερο έδαφος.
Επιπλέον οι Σοβιετικοί μιλούσαν για συνωμοσία εναντίον τους από τον τότε πρόεδρο της FIFA Stanley Rous. Ο πρόεδρος, όπως έλεγαν, δεν πίεσε για αλλαγή έδρας του αγώνα, επειδή ήλπιζε πως αν το ματς γινόταν στο Σαντιάγο, οι σοσιαλιστικές χώρες θα έκαναν μποϊκοτάζ στη διοργάνωση και έτσι θα συμμετείχε και η Αγγλία που είχε αποκλειστεί στα προκριματικά.
Το ματς
Όποιο κι αν ήταν το κίνητρο για τη Σοβιετική Ένωση, η απόφασή της να μην ταξιδέψει στη Χιλή έδωσε απευθείας την πρόκριση στους Χιλιανούς.
Η ιστορία όμως δεν τέλειωσε εκεί. Την μέρα που είχε κανονιστεί ο δεύτερος αγώνας για το Μουντιάλ, οι Χιλιανοί παρατάχθηκαν στο γήπεδο χαιρέτησαν τους 18.000 οπαδούς και σκόραραν χωρίς αντίπαλο.
Το γκολ σημείωσε ο αρχηγός Φρανσίσκο Βαλντέζ για τον οποίο υπάρχουν και οι αναφορές ότι απειλήθηκε από τους αξιωματικούς στα αποδυτήρια για να βγει στον αγωνιστικό χώρο.
Ο λόγος που η χούντα του Πινοσέτ επέλεξε να παίξει μόνη της η ομάδα στον αγώνα δεν είναι ξεκάθαρος. Ακόμα και αν ήθελε μια νίκη που θα τόνωνε το εθνικό αίσθημα λαού, ένα γκολ χωρίς αντίπαλο είναι κάτι που ξεπερνά κάθε φαντασία.
Σημειώνεται πως το πρώτο ματς της Μόσχας είχε λήξει με το καλό αποτέλεσμα 0-0 για την Χιλή και ο επαναληπτικός αγώνας-παρωδία σφράγισε την πρόκριση. Έτσι, η Χιλή προκρίθηκε σε Μουντιάλ μετά από 12 χρόνια και το βίντεο από το γκολ σε άδειο τέρμα είναι αυτό που έμεινε να μας θυμίζει τον θλιβερό… ποδοσφαιρικό αγώνα.